Route & Geschiedenis
De Zwinstedenloop laat je genieten van een unieke hardloopervaring door een grensgebied vol natuur, cultuur en geschiedenis. Deze route loopt door het oude Zwingebied, waar ooit zeehandel floreerde en nu charmante stadjes en landschappen het decor vormen. Hieronder lees je meer over het ontstaan van dit bijzondere gebied en de steden en dorpen die je onderweg tegenkomt.
Het ontstaan van het Zwin
Begin 12e eeuw sloeg een zware storm een diepe geul in de Vlaamse kustlijn: het Zwin. Deze zeearm groeide uit tot een van de belangrijkste maritieme doorgangen van West-Europa. Via het Zwin bereikten schepen de haven van Brugge, dat zich tot een internationaal handelscentrum ontwikkelde.
Langs de oevers van het Zwin ontstonden bloeiende nederzettingen: aan de westkant Mude (nu Sint Anna ter Muiden), Hoeke, Oostkerke, Monnikenrede (verdwenen) en Damme; aan de oostkant Lamminsvliet, het huidige Sluis. Door militaire conflicten, zoals de Tachtigjarige Oorlog, en uiteindelijk de verzanding van het Zwin, verloren deze plaatsen hun directe verbinding met de zee.
In de 19e eeuw werd de zeearm definitief afgesloten door inpolderingen en de aanleg van de Internationale Dijk. Wat resteert, is een geul die nog steeds gevuld wordt met zeewater, als herinnering aan het roemrijke verleden.
Sluis
Sluis kreeg stadsrechten in 1290 en ontwikkelde zich dankzij de ligging aan het Zwin tot een belangrijke vestingstad. De stad werd herhaaldelijk belegerd en verwoest, maar altijd weer opgebouwd. De gerestaureerde wallen en poorten herinneren aan die tijd.
Door de verzanding van het Zwin verloor Sluis in de 16e eeuw zijn havenfunctie. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog speelde Jantje van Sluis een heldenrol door de stad in 1606 te verdedigen tegen de Spanjaarden. Hij is nog altijd zichtbaar als klokkenist in het Belfort van Sluis, een uniek bouwwerk in Nederland uit 1375.
De stad is ook de geboorteplaats van Johan Hendrik van Dale, samensteller van het bekende woordenboek. In de 19e eeuw werd het Napoleonkanaal, nu bekend als de Damse Vaart, tot Sluis doorgetrokken. De stad verloor haar laatste verbinding met zee door inpoldering, en werd tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar getroffen. Toch bloeit Sluis vandaag als nooit tevoren.
Sint Anna ter Muiden
Ouder dan Sluis, kreeg Mude al in 1242 stadsrechten. Dankzij de ligging aan het Zwin nam het deel aan de handel met Engeland en werd het lid van de Hanze. De bloei werd echter beëindigd door oorlogen en verzanding.
De toren van de 14e-eeuwse St. Annakerk getuigt nog van die welvaart. In 1653 werd tegen de ruïne een kleiner kerkje gebouwd. Het marktplein met dorpspomp in Lodewijkstijl (1789) en het raadhuisje uit 1790 geven het dorp een schilderachtige uitstraling. Sinds 1880 behoort het tot de gemeente Sluis, en het gehele dorp is beschermd dorpsgezicht.
Damme, Hoeke en Oostkerke
Damme, gesticht in de 12e eeuw, lag op het punt waar het Zwin overging in het binnenland. Goederen voor Brugge werden hier overgeladen. De stad kreeg in 1180 stadsrechten en verwierf het stapelrecht voor haring. Ook Damme kreeg te maken met verzanding en verloor haar functie als voorhaven aan Sluis.
Toch bouwde de stad in de 15e eeuw nog een stadhuis. In 1846 werd het Schipdonkkanaal (de ‘Stinker’) gegraven voor de afwatering van de Leie. In mei 1940 bliezen Franse troepen de sifons bij Oostkerke op, waardoor de Damse Vaart leegliep.
Tussen Damme en Sluis liggen de dorpen Hoeke en Oostkerke. De Krinkeldijk die hen verbindt, is een van de mooiste stukken van de Zwinstedenloop. De omgeving is rijk aan flora, wat het gebied geliefd maakt bij botanici.
Hoeke ontstond in de 13e eeuw en ontwikkelde zich dankzij de welvaart van Brugge en Damme. De Sint-Jacobskerk en het omliggende kerkhof zijn stille getuigen van het verleden.
Erfgoed en legenden
Het Zwingebied heeft meerdere markante figuren voortgebracht, waaronder de dichter Jacob van Maerlant, de legendarische Tijl Uilenspiegel uit Damme en natuurlijk Johan Hendrik van Dale uit Sluis. Tijdens de Zwinstedenloop wandel of loop je letterlijk door hun geschiedenis.
We nodigen je uit om deze unieke omgeving zelf te ontdekken – al sportend, al genietend, langs paden die vroeger drukke handelsroutes waren.